İşletme Akademisi Dergisi

Türkiye’de Doğum Şekline İlişkin Stratejik Plan ve Hedeflerin Gerçekleşme Düzeyine İlişkin Bir Araştırma

2025-07-02T20:29:23+00:00

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de doğum şekline ilişkin olarak Sağlık Bakanlığı’nın stratejik planlarında belirlediği hedeflerin gerçekleşme düzeyini değerlendirmek ve elde edilen veriler doğrultusunda öneriler geliştirmektir. Çalışmada, doğum şekilleri kavramsal çerçevede ele alınmış; Türkiye’de sezaryen oranlarındaki değişim ve doğum tercihlerine etki eden faktörler incelenmiştir. Ayrıca, sezaryen oranlarını azaltmaya yönelik ulusal eylem planları ve yasal düzenlemeler değerlendirilmiştir. Yöntem olarak literatür ve resmi belgeler taranmış; 2010–2014, 2013–2017, 2019–2023 ve 2024–2028 Stratejik Planlarındaki doğum şekli hedefleri gerçekleşme düzeyi açısından analiz edilmiştir. Sonuçlar, sezaryen oranlarında azalma eğilimi olsa da hedeflere ulaşılamadığını göstermektedir. Özellikle özel hastanelerde oranların yüksek olduğu, bölgesel farkların sürdüğü tespit edilmiştir. Toplumda farkındalığın artırılması, özel hastanelerin denetimi ve SSVD uygulamalarının desteklenmesi önerilmektedir.

Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Çalışanına Şiddet Niyetleri ile Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

2025-07-02T20:32:21+00:00

Bu çalışmanın amacı; üniversite öğrencilerinin sağlık çalışanına şiddet niyetleri ile toplumsal cinsiyet kalıp yargıları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmaya Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde öğrenim gören öğrenciler dâhil edilmiştir. Bu çalışma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 689 üniversite öğrencisi katılım sağlamıştır. Araştırmada veriler; Kişisel Bilgi Formu, Sağlık Çalışanına Şiddet Uygulama Niyeti Ölçeği ile Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma sonucunda cinsiyet değişkeninde erkek öğrencilerin sağlık çalışanına şiddet uygulama niyeti ölçeği puan ortalamaları ile toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ölçeği puan ortalamalarının kadın öğrencilere göre yüksek olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte cinsiyet değişkeninin sağlık çalışanına şiddet uygulama niyeti ölçeğiyle toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ölçeğine ait puan ortalamalarında anlamlı farklılık oluşturduğu ve devam edilen bölüm ile sağlık çalışanına şiddete tanık olma durumunun toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına ait puanlarda anlamlı bir farklılık oluşturduğu belirlenmiştir (p<0.05). İki ölçeğin toplam puanları arasındaki ilişkiye bakıldığında ise sağlık çalışanına şiddet uygulama niyeti ile toplumsal cinsiyet kalıp yargıları arasında pozitif ve düşük düzeyde bir ilişki tespit edilmiştir. Bu araştırmada ele alınan sağlık çalışanlarına yönelik şiddet uygulama niyetinin olası sebeplerinin tespit edilerek neden ve sonuçlarının daha iyi anlaşılabilmesi için toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ile ilişkisinin çok boyutlu bir şekilde değerlendirilmesi ve bu bağlamda şiddeti önleme stratejilerinin geliştirilmesi son derece önemlidir.

Bitcoin Fiyatı ile Seçili Borsa Endeksleri Arasındaki Etkileşimin İncelenmesi: Borsa İstanbul’a Yönelik Bir Uygulama

2025-07-02T20:36:01+00:00

Bu çalışmada; başlıca finansal teknolojilerden olan kripto paralar arasında özellikle öne çıkan Bitcoin’in, 2018-2022 yılları arasında BİST Teknoloji (XUTEK), BİST Bilişim (XBLSM), BİST Kurumsal Yönetim (XKURY), BİST Sürdürülebilirlik (XUSRD) ve BİST100 (XU100) endeksleri ile ilişkisi araştırılmaktadır. Çalışmada günlük veriler kullanılarak korelasyon ve doğrusal regresyon analizleri uygulanmıştır. Analizlerin sonucunda 2018-2022 döneminde Bitcoin’in seçili tüm borsa endeksleri üzerinde pozitif bir etkisi olduğu bulunmuştur. Ayrıca yıl yıl yapılan analizlerde, Bitcoin’in; 2018, 2020 ve 2021 yıllarında tüm endeksler üzerinde pozitif bir etkisi olduğu, 2022 yılında tüm endeksler üzerinde negatif bir etkisi olduğu, 2019 yılında ise BİST Teknoloji ve BİST Kurumsal Yönetim endeksleri üzerinde negatif bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, borsa yatırımcıları genel eğilim olarak ilgili endekslerdeki firmaların Bitcoin ile ilişki içerisinde olduğunu değerlendirmektedir. Yatırımcılar, ağırlıklı olarak bu durumun pozitif olduğu değerlendirmesiyle yatırım yapmaktadır. Ancak, belirli yıllarda, yatırımcıların değerlendirmeleri sonucunda negatif bir ilişki söz konusu olmaktadır.

Perakende Satış Verilerinin Özel Gün ve Haftalık Tüketim Davranışlarına Göre Analizi: Python Tabanlı Bir Veri Madenciliği Yaklaşımı

2025-07-02T20:39:23+00:00

Bu çalışma, özel günler ve haftalık tüketici davranışlarına dayalı perakende satış verilerini, Python tabanlı bir veri madenciliği yaklaşımıyla analiz etmektedir. Türkiye’de Kayseri ilinde faaliyet gösteren yerel bir perakende market zincirine ait; 2023 ve 2024 yılları ile 2025 yılının ilk üç ayını kapsayan fiş bazlı 5.297.513 satırlık satış verisi, SQL Server Express ve Python programlama dili kullanılarak analiz edilmiştir. Bu çalışmada kullanılan perakende market zincirine ait veri seti, 25 ana kategoriye ve bu ana kategorilerle ilişkili toplam 62 alt kategoriye ayrılmış ürün gruplarından oluşmaktadır. İlgili kategori yapısı yöntem bölümünde Tablo 3’de gösterilmiştir. Zaman serisi analizleriyle haftanın günlerine göre ve özel günlerdeki satış değişimleri karşılaştırılmış; ABC sınıflandırması ile ürünlerin satış katkı düzeyleri belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, özel günlerde en çok satılan bazı ürünlerin, normal günlerde de benzer hacimlerde satıldığını göstermektedir. Özellikle içecek, temel gıda ve taze meyve gruplarında hem hafta sonlarında hem de özel günlerde satış yoğunluğunun arttığı tespit edilmiştir. Bu benzerlik, özel gün tüketiminin çoğu zaman “yoğunlaştırılmış bir hafta sonu alışverişi” gibi gerçekleştiğine işaret etmektedir. Ayrıca özel gün analizlerinde yılbaşında “red bull 250 ml enerji içeceği” ürününün satışlarında yüksek artış gözlenmiş, bu durum gece geç saatlere kadar süren kutlamalarla ilişkilendirilmiştir. Ancak söz konusu artış, enerji içeceklerinin normal günlerdeki düşük satış hacmi nedeniyle baz etkisinden kaynaklanıyor olabilir. ABC analizi sonuçları, sınırlı sayıda A sınıfı ürünün toplam satışlara büyük ölçüde katkı sağladığını göstermiştir. Bu ürünlerin çoğunlukla su, süt ve sade soda gibi temel ve sürekli tüketilen ürünler olduğu belirlenmiştir. B sınıfı ürünlerin ise satış hacmi açısından daha dengeli ve orta düzeyde katkı sunduğu, özellikle çikolata çeşitleri ve meyve suları gibi belirli dönemlerde öne çıkan ürün gruplarında yoğunlaştığı görülmüştür. C sınıfı ürünlerin sayıca fazla olduğu, ancak satış katkısının sınırlı kaldığı ve genellikle geniş çeşitliliğe sahip alt kategorilerde (örneğin paket mamuller, enerji içecekleri, hediyelik ürünler) yoğunlaştığı belirlenmiştir. Çalışma, yüksek hacimli işlem verilerini haftanın günleri, özel günler ve kategori düzeyinde incelenerek, perakendecilik sektöründe tüketici davranışlarını anlamaya ve veri temelli karar mekanizmaları geliştirmeye yönelik katkı sunmaktadır. Elde edilen bulguların kampanya, planlama, envanter yönetimi ve ürün portföyünün optimizasyonu için faydalı öneriler sunabileceği düşünülmektedir.